Yin Yang is een beginsel in de Chinese filosofie. Het behelst het idee van krachten die tegengesteld zijn aan elkaar èn elkaar wederzijds aanvullen. Ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De relatie is niet statisch. Die is onderhevig aan beweging en verandering. In Taijiquan vinden we Yin Yang terug in het onderscheid tussen bewegingen die zich openen en bewegingen die zich sluiten; in het onderscheid tussen delen van het lichaam die vol worden genoemd (van gewicht, van actie) en leeg. Een volbeen is een been waar het gewicht op rust. Het been dat je kunt bewegen heet leeg.
Wuji wordt Taiji
De Chinese filosofie gaat uit van het volgende. Eén werd twee, twee werd drie, en uit drie ontstonden de tienduizend dingen. Tussen haakjes, tienduizend staat hier voor veel. Een leraar zal je zeggen dat je iets honderd keer honderd keer moet oefenen voordat je het beheerst. Als slap aftreksel hiervan heeft Zhineng Qigong hiervoor die velletjes met honderd gezichtjes die je een smiley mag geven. Eén, dat is dan Wuji ( 无极 ). Letterlijk betekent Wuji geen extreem. Het wordt vertaald als leegte en een lege cirkel staat symbool ervoor. Toch is leegte een slechte vertaling. Ik zou eerder kiezen voor een woord als vacuum. Wuji is namelijk niet leeg; het is vol van ongedifferentieerde energie. Geen Yin Yang dus. Wuji had behoefte aan ervaring, en de lege cirkel wordt dan een spiraal. En die spiraal verandert dan in het Yin Yang symbool. In de beweging ontstaan de elkaar aanvullende, dynamische krachten. Beweging. Taiji. Vertaalbaar als groot extreem. Wuji wordt Taiji. Leegte – rust – wordt beweging.
Wat ik hier beschrijf is de Chinese filosofie. Maar alles in China is met elkaar verweven. En daardoor soms wat ingewikkeld, waardoor misverstanden ontstaan. Wij roepen hier altijd dat we Taiji doen. Maar wanneer je in China iemand vertelt dat je aan Taiji doet, zal hij denken dat je je met filosofie bezighoudt. De vechtkunst heet Taijiquan. De toevoeging Quan – vuist – is noodzakelijk om duidelijk te maken dat je de Martial Art bedoelt.
De beginhouding van Taijiquan heet… Wuji. Je gaat staan en maakt je geest leeg. Dat doe je door naar binnen te gaan, door in je lichaam te gaan waarnemen. En dan ontstaan vanuit Wuji de Taiji, de beweging, en doe je aan Taijiquan. Wuji wordt wel de moeder van Taiji genoemd. Beoefenaars van Taijiquan focussen zich volledig op de bewegingen en houdingen en aanverwante zaken, en die zijn ook belangrijk, maar ze besteden eigenlijk veel te weinig tijd aan Wuji. Wuji wordt ervaren in diepe meditatie.
Yin Yang
Als je de kaart van Beijing bekijkt dan zie je dat de Verboden Stad en het tiananmenplein een perfect noord-zuid-lijn volgen. Windrichtingen waren in alle oude culturen van groot belang. In de Verboden Stad zat de keizer in het noorden, en hij keek naar het zuiden. Vanuit deze positie worden de aspecten van Yin Yang beredeneerd. De zon komt op in het oosten, dus je linkerhand bijvoorbeeld is Yang. De zon gaat onder in het westen, je rechterhand is dus Yin. Je voorkant is in de zon en dus Yang, je achterkant is in de schaduw en dus Yin. Simpel. Mijn leraar dr. Zhu zei zeer regelmatig: “Het is heel makkelijk, en tegelijkertijd enorm ingewikkeld.” Die uitspraak geldt zeker voor Yin Yang. Als je die handen verder onderverdeeld dan is de rug van je linkerhand Yang, de handpalm is Yin. Van je rechterhand is de palm Yang en de rug Yin. Elke Yin en elke Yang zijn weer verder onder te verdelen in Yin Yang.
Het concept van Yin Yang helder uitleggen is best lastig. Je kunt namelijk niet zeggen: dit is Yang. Want het hangt volledig af van hoe je het bekijkt. Iets kan Yang zijn in een bepaalde relatie, maar Yin ten opzichte van iets anders. Toch is het belangrijk om je er in te verdiepen, enig inzicht in Yin Yang kan je beoefening van Qigong en Taijiquan enorm verrijken.
Ik moet toch nog even terug naar de filosofie. Wuji werd Taiji, Taiji werd drie, en drie werd de tienduizend dingen. Dat verhaal is nog incompleet. Want alles is tenslotte een cirkel (of eigenlijk beter gezegd een spiraal; geen cirkel is een herhaling). Dus hoe wordt de cirkel nu rond? Hoe keer je terug naar Wuji?
De drie schatten
Een belangrijk begrip voor de Chinezen is San Bao, drie schatten. Niemand weet meer precies wat die drie schatten zijn. Er zijn namelijk vele belangrijk drietallen. Zoals je drie Dantians, energievelden. Je onderste Dantian, drie vingers onder je navel. Je middelste Dantian, ter hoogte van je hart. Je bovenste Dantian, zo ongeveer midden tussen je wenkbrauwen. Of zou met San Bao het belangrijke concept van Hemel – Aarde – Mens worden bedoeld? Of de drie energieën Jing, Qi, Shen? Eigenlijk maakt dat niet zoveel uit, want alle dingen zijn met elkaar verweven.
In je onderste Dantian wordt Jing omgezet in Qi. Jing wordt wel vertaald als ‘levenssappen’. Het zijn alle vloeistoffen in je lichaam, maar bijvoorbeeld ook je hormonen. Het is de meeste verdichte vorm van energie, aldus mijn leraar dr. Xie. Uit Jing ontstaat dus Qi, levensenergie. Als we het over energie hebben bedoelen we meestal Qi. Je Qi stijgt op naar je middelste Dantian, en wordt daar omgezet in Shen. Dat begrip Shen is heel moeilijk te vertalen. In het Engels spreekt men over ‘spirit’. Maar om het nu in het Nederlands te omschrijven als ‘geest’, dat vind ik niet helemaal kloppen. Ik zelf geef de voorkeur aan het woord ‘ziel’, al besef ik dat dat voor sommige mensen ook een beladen woord is.
Jing wordt omgezet in Qi, vervolgens wordt die Qi omgezet in een nog ijlere energie die de Chinezen Shen noemen. En je Shen stijgt vanuit de middelste Dantian op naar de bovenste Dantian. En daar betreedt de Shen – je ziel – het Grote Vacuum, Wuji. Prachtig toch. De cirkel is rond.